Almanya Jeoloji Bilimleri Araştırma Merkezi (GFZ) tarafından raporlanan bilgiye göre, 2 Kasım 2025 tarihinde Afganistan’ın Hindukuş (Hindu Kush) dağlarında, Khulm şehrinin 28 km güneyinde, yerel saatle yaklaşık 23:29’da (UTC 20:29) 6.4 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Depremin odak derinliği 10 km olarak ölçüldü ve bu, yüzeye yakın bir sarsıntı olduğu anlamına geliyor, bu da potansiyel hasarı artırabilir.
Temel Bilgiler:
- Büyüklük: Mw 6.4 (Moment Magnitude ölçeği)
- Konum: Hindukuş bölgesi, Kuzey Afganistan (36.61° K, 67.58° D koordinatları civarı)
- Derinlik: 10 km
- Etkilenen Alanlar: Deprem, Afganistan’ın kuzey kesimlerini (Khulm ve çevresi) başta olmak üzere Pakistan, Tacikistan, Özbekistan ve Türkmenistan gibi komşu ülkelerde de hissedildi. Sarsıntı, dağlık ve nüfusun yoğun olduğu bölgelerde daha belirgin oldu.
Can Kayıpları ve Hasar
- Ölü Sayısı: En az 20 kişi (bazı raporlarda 10-20 arasında değişiyor, ölüm sayısının artması bekleniyor).
- Yaralılar: Yaklaşık 260-300 kişi.
- Hasar: Mazar-i-Sharif’teki tarihi Mavi Cami (Blue Mosque) kısmen hasar gördü – bu, şehrin en kutsal yapılarından biri. Evlerde çökmeler, yol kaymaları ve altyapı hasarları rapor edildi. Kurtarma ekipleri çalışıyor, ancak Taliban kontrolündeki bölgede yardım operasyonları sınırlı.
Potansiyel Etkiler ve Hasar Raporları:
Şu ana kadar resmi kaynaklardan gelen ilk raporlara göre:
- Can Kaybı ve Yaralanmalar: Afganistan’da meydana gelen 6,4’lük depremin ardından en az 20 kişi hayatını kaybetti. 300 kişide yaralandı.
- Yapısal Hasar: Dağlık arazi nedeniyle heyelan ve yol tıkanıklıkları riski yüksek. Önceki benzer depremlerde (örneğin, Ağustos 2025’teki 6.0 büyüklüğündeki olayda) ev yıkımları ve altyapı hasarları görülmüştü; burada da benzer etkiler bekleniyor.
- Sonrası Sarsıntılar: EMSC ve USGS verilerine göre, ana depremden hemen sonra en az 2-3 artçı sarsıntı kaydedildi (büyüklükleri 4.5-5.0 civarı). Bu, bölgedeki gerilimi artırabilir.
Nedenleri:
Hindukuş bölgesi, Avrasya ve Hint tektonik levhalarının çarpıştığı bir fay hattı üzerinde yer alıyor (Chaman Fayı ve diğer itme fayları). Bu, Afganistan’ı dünyanın en deprem riskli ülkelerinden biri yapıyor. 1950’den beri ülkede 17.400’den fazla kişi depremlerde hayatını kaybetti.
Güncel Durum ve Tavsiyeler:
- Taliban Sözcüsü Zabihullah Mujahid, kurtarma operasyonlarının başlatıldığını duyurdu. Uluslararası yardım kuruluşları (örneğin CARE) bölgeye destek için hazırlık yapıyor.
- Güvenlik Önerileri: Bölgedeki halk, artçılara karşı açık alanlarda kalmalı, binalardan uzak durmalı ve heyelan riskine dikkat etmeli. USGS ve EMSC gibi kurumların uyarılarını takip edin.
Ağustos 2025 Afganistan Depremi: Detaylı Bilgi
Ağustos 2025’te Afganistan’ın Hindukuş bölgesinde meydana gelen en önemli deprem, 31 Ağustos tarihinde gerçekleşen Mw 6.0 büyüklüğündeki sarsıntıdır. Bu deprem, ülkenin doğu kesiminde büyük yıkıma yol açmış ve 1998’den beri en ölümcül deprem olarak kayıtlara geçmiştir. Aşağıda, USGS, EMSC, WHO ve Taliban gibi resmi kaynaklara dayalı detayları özetliyorum. (Daha küçük ölçekli depremler de Ağustos boyunca kaydedilmiş, ancak ana odak bu büyük olaydır.)
Temel Özellikler:
- Tarih ve Saat: 31 Ağustos 2025, yerel saatle 23:47 (UTC 19:17).
- Büyüklük: Mw 6.0 (Moment Magnitude ölçeği).
- Konum: Epicenter, Kunar eyaletinin Nurgal ilçesinde, Jalalabad şehrinin 27 km doğu-kuzeydoğusunda (yaklaşık 34.5° K, 70.8° D koordinatları). Nangarhar ve Kunar eyaletleri arasında, Pakistan sınırına yakın.
- Derinlik: 8-10 km (sığ deprem; bu, yüzeydeki hasarı artıran bir faktör).
- Fay Tipi: Kuzeydoğu-güneybatı yönünde itme (thrust) fay hattı üzerinde meydana geldi. Bu, Hint ve Avrasya levhalarının çarpışmasından kaynaklanan tektonik stresin bir sonucu.
Etkiler ve Hasar: Deprem, dağlık arazi, gevşek toprak yapısı (sıvılaşma riski) ve kerpiç/taş evlerin sismik dayanıklılığının düşük olması nedeniyle aşırı yıkıcı oldu. Modified Mercalli Intensity (MMI) ölçeğinde maksimum IX (Şiddetli) olarak kaydedildi.
| Kategori | Detaylar |
|---|---|
| Can Kaybı | Yaklaşık 3.000 ölüm (Taliban ve WHO verilerine göre; ilk raporlar 622’ydi, Eylül ortasında 2.217’ye yükseldi). Ölümlerin %90’ı Kunar eyaletinin 5 ilçesinde. |
| Yaralanmalar | 4.000+ yaralı; enkaz altında kalanlar helikopterle tahliye edildi. |
| Yapısal Hasar | 8.000+ ev tamamen yıkıldı, 5.400+ ev hasar gördü. Nangarhar, Kunar, Laghman ve Nuristan eyaletleri en çok etkilendi. Celalabad’da hastaneler doldu. |
| Diğer Etkiler | 17+ artçı sarsıntı (en büyüğü Mw 5.2); heyelanlar yolları kapattı, kurtarma çalışmalarını zorlaştırdı. Pakistan sınır bölgelerinde de sarsıntı hissedildi, ancak hasar sınırlı. |
| Ekonomik Kayıp | %1’den az GDP kaybı tahmin ediliyor, ancak yerel düzeyde yıkıcı (USGS PAGER tahmini: Sarı uyarı). |
Nedenler ve Jeolojik Bağlam:
Afganistan, Hint levhasının Avrasya levhasına doğru yılda ~4 cm hızla çarptığı bir deformasyon kuşağında yer alır. Hindukuş dağları, bu etkileşimin en aktif noktalarından biri; sığ faylar (Chaman Fayı gibi) sık deprem üretir. 1950’den beri ülkede 17.000+ deprem ölümü kaydedildi. Bu deprem, subducted kabuk parçalarının yarattığı stresle ilişkili.
Kurtarma ve Uluslararası Yardım:
- Taliban Yanıtı: İçişleri Bakanlığı hemen ekipler gönderdi; Zabihullah Mujahid, helikopterli tahliyeleri duyurdu. Hava koşulları ve dağlık arazi nedeniyle bazı köylere erişim gecikti.
- Uluslararası Destek: BM (WHO, UNHCR), CARE, Hindistan, Çin, İsviçre ve İngiltere yardım gönderdi. UNHCR, 24% mültecinin etkilenen bölgelere döndüğünü belirtti.
- Uzun Vadeli: Bölge, 2022 Paktika depremi (1.000+ ölüm) gibi olaylarla zaten kırılgandı; insani yardım stokları tükenme noktasında.
Bu deprem, Kasım 2025’teki 6.4’lük olaydan önce bölgedeki riski bir kez daha vurguladı.
Kaynak: Musitem Haber
