Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, 29 Eylül 2025’te Madagaskar’daki devam eden protestolara güvenlik güçlerinin şiddetli müdahalesine ilişkin şokunu dile getirerek, en az 22 kişinin öldüğünü ve 100’den fazla kişinin yaralandığını belirtti.
Madagaskar Devlet Başkanı Andry Rajoelina, su ve elektrik kesintilerine karşı yapılan protestoların ardından hükümeti feshettiğini söyledi.
Bu açıklama, protestoların başkent Antananarivo başta olmak üzere ülke genelinde yayıldığı ve su ile elektrik kesintilerine karşı gençlik önderliğindeki “Gen Z Madagascar” hareketi tarafından organize edildiği bir dönemde geldi.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, 29 Eylül 2025 Pazartesi günü yaptığı açıklamada, BM kuruluşuna göre “en az 22 kişinin öldüğü ve yüzlerce kişinin yaralandığı” Madagaskar’daki protestolara verilen şiddetli tepkiden “şok olduğunu” söyledi.
Yüksek Komiser yaptığı açıklamada, “Kurbanlar arasında güvenlik güçleri tarafından öldürülen protestocular ve yoldan geçenlerin yanı sıra, protestocularla ilgisi olmayan kişiler ve çeteler tarafından gerçekleştirilen yaygın şiddet ve yağmalama sırasında hayatını kaybedenler de var” dedi.
Protestoların Arka Planı Nedenler:
Protestolar, Eylül 2025 ortalarında sosyal medyada başlayan bir çağrıyla tetiklendi. Madagaskar’ın başkenti Antananarivo’da haftalarca süren elektrik ve su kesintileri (günde 12 saate varan), hidroelektrik barajlarındaki su seviyelerinin düşmesi ve ulusal enerji şirketi Jirama’nın kötü yönetiminden kaynaklanıyor. Bu kesintiler, dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Madagaskar’da günlük hayatı felç etti ve halkın öfkesini artırdı.
Zaman Çizelgesi:
25 Eylül 2025:Binlerce kişi hükümetin gösteri yasağına rağmen sokağa indi. Barışçıl başlayan yürüyüşler, polis müdahalesi (gözyaşı gazı, kauçuk mermiler) sonrası şiddetlendi. Yağma ve kundaklamalar yaşandı; süpermarketler, araçlar ve kamu binaları hedef alındı. Hastane kaynaklarına göre en az 5 kişi öldü.
26 Eylül 2025:Cumhurbaşkanı Andry Rajoelina, protestoları “darbe girişimi” olarak nitelendirdi ve enerji bakanını görevden aldı. Gece sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
27-28 Eylül 2025:Protestolar ülke geneline yayıldı; altı büyük şehirde öğrenci eylemleri düzenlendi. Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) ve çeşitli ülkelerin elçilikleri şiddet çağrısı yaptı.
29 Eylül 2025: Üçüncü tur protestolarda binlerce genç sokaklara döndü; polis tekrar gözyaşı gazı kullandı. BM’nin 22 ölü açıklaması bu gün yapıldı.
Ölü ve Yaralı Bilançosu
Başlangıçta 5 olarak raporlanan ölü sayısı, BM’nin güncellemesiyle en az 22’ye yükseldi. Yaralı sayısı 100’ü aştı; çoğu polis müdahalesinden kaynaklanıyor (yakın mesafeden gözyaşı gazı, kalabalığa araç sürme gibi).
BM, yetkilileri uluslararası insan hakları yükümlülüklerine uymaya ve ifade özgürlüğü ile barışçıl toplanma hakkını korumaya çağırdı.
Hükümet ve Uluslararası Tepkiler
Hükümet:Rajoelina hükümeti, protestocuları “yıkıcı unsurlar” olarak görüyor ve orduyu alarma geçirdi. Protesto organizatörleri ise şiddet yerine “barışçıl gösteri” çağrısı yapıyor.
Uluslararası: BM şokunu dile getirirken, Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) polisin 25 Eylül’de 3 gazeteciye şiddet uyguladığını kınadı.
ABD, Fransa, İngiltere gibi ülkeler vatandaşlarına protesto bölgelerinden uzak durma uyarısı yaptı.
Kaynak: Musitem Haber
