Çin Ulaştırma Bakanlığı, Cuma günü yaptığı açıklamada, 14 Ekim’den itibaren ABD’li şirketler, kuruluşlar ve kişiler tarafından sahip olunan veya işletilen gemilere özel liman ücretleri uygulanacağını duyurdu.
Bakanlığa göre, söz konusu duyuru, ABD’nin 301. Madde soruşturmasının ardından Çin gemilerine ek liman ücretleri uygulama kararına yanıt olarak geldi ve karar önümüzdeki Salı gününden itibaren yürürlüğe girecek.
Çin Ulaştırma Bakanlığı Cuma günü yaptığı açıklamada, ücretlerin ABD şirketleri, kuruluşları veya bireyleri tarafından sahip olunan gemilere uygulanacağını bildirdi. Ayrıca %25 veya daha fazla hissesi ABD kuruluşlarına ait olan ve ABD bayrağı taşıyan gemiler de bu özel liman ücretine tabi olacak.
14 Ekim’den itibaren, Çin limanlarına yanaşan etkilenen gemilerden net ton başına 400 yuan (56 dolar) ücret alınacak.
Bu ücret, sonraki yıllarda kademeli olarak artacak. 17 Nisan 2026’dan itibaren net ton başına 640 yuana, 17 Nisan 2027’den itibaren 880 yuana ve son olarak 17 Nisan 2028’den itibaren 1.120 yuana yükselecek.
Kademeli artan bu ücret yapısı, Çin’in Trump yönetiminin daha önce Çin gemilerine ABD limanlarına girişte benzer ücretler uygulaması kararına doğrudan yanıtını temsil ediyor.
Çin, yerel firmaları Amerikan teknolojisinden uzaklaştırmak ve kendi yapay zeka sektörünü canlandırmak amacıyla Nvidia ve diğer üst düzey ABD yapay zeka çip ithalatlarına yönelik gümrük denetimlerini yoğunlaştırdı
Çin’in ABD Gemilerine Özel Liman Ücreti Uygulaması
Çin, ABD’nin Çin yapımı veya Çin’e ait gemilere yönelik liman ücretlerini uygulamaya koymasının ardından, misilleme olarak ABD’ye ait veya işletilen gemilere özel liman ücretleri getireceğini duyurdu. Bu karar, 10 Ekim 2025 tarihinde Çin Ulaştırma Bakanlığı tarafından açıklanmış olup, ücretler 14 Ekim 2025’ten itibaren yürürlüğe girecek. Uygulama, ABD-Çin ticaret savaşının denizcilik sektörüne sıçramasının en son örneği olarak dikkat çekiyor ve küresel tedarik zincirlerini etkileyecek nitelikte.
Arka Plan: ABD’nin Önceki Hamlesi
ABD Ticaret Temsilciliği (USTR), Çin’in gemi inşası, deniz taşımacılığı ve lojistik sektörlerindeki “haksız rekabet” iddialarını gerekçe göstererek, Çin yapımı veya Çin’e ait gemilere yönelik ek liman ücretleri getirmişti. Bu ücretler, Section 301 soruşturması kapsamında belirlenmiş olup, amacı ABD gemi inşasını canlandırmak ve Çin’in küresel denizcilikteki hakimiyetini (%75-80 oranında) kırmak olarak açıklanmıştı.
Ücretler, 14 Ekim 2025’te başlamak üzere kademeli olarak artacak ve şu şekilde yapılandırılmış:
| Ücret Kategorisi | (14 Ekim 2025) | Maksimum Ücret (2028’e kadar) | Hesaplama Yönt |
|---|---|---|---|
| Çin Sahipli/İşletmeli Gemiler | 50 USD/net ton | 140 USD/net ton | Seyahat başına (ABD liman zinciri) |
| Çin Yapımı Gemiler (Yabancı İşletme) | 18 USD/net ton veya 120 USD/konteyner (hangisi yüksekse) | 50 USD/net ton veya 250 USD/konteyner | Deşarj edilen konteyner başına veya net ton |
| Yabancı Yapımı Araç Taşıyıcıları | 150 USD/CEU (araç eşdeğeri birim) | Artırılacak | Araç başına |
- Tahmini Maliyetler: En büyük 10 konteyner taşıyıcısı için 2026’da toplam 3,2 milyar USD ek yük; COSCO gibi Çinli şirketler için 1,5 milyar USD.
- Ödeme Sorumluluğu: Gemi işletmecileri, Pay.gov üzerinden önceden ödeme yapacak; ödenmezse yükleme/boşaltma yasaklanacak.
- Endüstri Tepkisi: Nakliye firmaları (örneğin CMA CGM), gemileri yeniden konuşlandırarak ücretlerden kaçınmaya başladı; Kanada/Meksika limanlarına yönelme riski var.
Başlangıçta önerilen 1-1,5 milyon USD sabit ücretler, endüstri baskısı nedeniyle tonaj/konteyner bazına indirgenmişti.
Çin’in Misilleme Kararı: Detaylar
Çin Ulaştırma Bakanlığı, ABD gemilerine yönelik ücretleri “ayrımcı önlemlere karşı karşı önlem” olarak tanımladı. Ücretler, ABD bayraklı, ABD sahipli veya ABD işletmeli gemileri kapsayacak ve kademeli artacak:
| Tarih | Ücret (Yuan/Net Ton) | Dolar Karşılığı (Yaklaşık) |
|---|---|---|
| 14 Ekim 2025 | 400 | 56 USD |
| 17 Nisan 2026 | 560 | 78 USD |
| 17 Nisan 2027 | 840 | 118 USD |
| 17 Nisan 2028 | 1.120 | 157 USD |
- Kapsam: Her Çin limanı ziyareti başına uygulanacak; ABD yapımı gemiler dahil.
- Amaç: ABD’nin ücretlerini iptal ettirmek; Çin, “ticaret barışını bozan tarafın ABD olduğunu” vurguladı.
- Etki: ABD’nin ticari gemi inşası sınırlı (<10 gemi/yıl) olduğundan, ABD gemileri az etkilenecek; ancak LNG ihracatı gibi alanlarda maliyet artışı bekleniyor.
Potansiyel Sonuçlar
- Küresel Ticaret: Ücretler, konteyner ve araç taşımacılığını pahalılaştırabilir; rotalar Kanada/Meksika üzerinden kayabilir, ABD limanlarında tıkanıklık yaratabilir.
- Diplomatik Boyut: Trump-Xi görüşmesi (APEC zirvesi, Ekim sonu) öncesi gerilim artıyor; 90 günlük tarife ateşkesi (Ağustos 2025) Kasım’da bitecek.
- Sektörel Etki: Çin tersanelerinin siparişleri düşüyor (%50’den %40’a); ABD’de gemi inşası teşvik ediliyor, ancak kapasite yetersiz.
Bu gelişme, ABD-Çin rekabetinin denizcilik sektöründe yeni bir cephe açtığını gösteriyor.
Kaynak: Musitem Haber
