Çinli mühendisler, uluslararası yaptırımlara rağmen İjevsk’teki “Kupol” fabrikasında saldırı amaçlı insansız hava aracı üretiminin kurulmasına yardımcı oldu.
2023 yılında başlayan Çinli uzmanların ziyaretleri, araştırma ve geliştirme çalışmalarının yanı sıra İHA uçuş testlerini de içeriyordu. Bu, Rusya ve Çin arasındaki teknolojik iş birliğinin genişlediğine işaret ediyor.
Çin’den gelen İHA’ların Rus aracı şirketi TSK “Vector” aracılığıyla tedarik edildiği belgelendi.
Savunma ekipmanları üreten “Kupol” fabrikası AB, ABD ve diğer ülkelerin yaptırımlarına maruz kalıyor.
Çinli mühendislerin Rusya’nın silah geliştirme süreçlerine doğrudan katkı sağladığına dair güvenilir raporlar mevcut. Bu işbirliği, özellikle Ukrayna savaşında Rusya’nın askeri kapasitesini artırmak amacıyla yoğunlaşıyor ve Batılı yaptırımlara rağmen devam ediyor.
Ana Bulgular:
- Drone Teknolojisi Üzerinde İşbirliği: Çinli drone uzmanları, Rusya’nın yaptırımlı devlet şirketi Kupol (Izhevsk’te bulunan bir silah fabrikası) tesislerinde askeri drone’ların geliştirilmesi ve testlerinde aktif rol aldı. 2023’ten beri en az yarım düzine ziyaret gerçekleştirildi; bu ziyaretler, uçuş testleri, uçuş kontrol sistemlerinin uyarlanması ve üretim kurulumunu kapsıyor. Kupol, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşta kritik öneme sahip Garpiya-3 gibi tek yönlü saldırı drone’larını üretiyor ve bu süreçte Çinli parçalar (motorlar dahil) kullanılıyor.
- Genel Destek Kapsamı: Çin, Rusya’ya doğrudan ölümcül silahlar sağlamaktan kaçınsa da, ikili kullanımlı bileşenler (mikroelektronik, makine aletleri, turbojet motorları, cruise füzeleri için teknoloji ve nitrocellulose gibi patlayıcı hammaddeler) ihraç ederek Rusya’nın savunma sanayisini güçlendiriyor. Bu, Rusya’nın topçu ve füze üretimini sürdürmesine yardımcı oluyor. ABD yetkilileri, Çin’in bu desteğinin “savaş makinesini yeniden yapılandırmada kritik boşlukları doldurduğunu” belirtiyor.
- Tarihsel ve Stratejik Bağlam: Çin ve Rusya arasındaki askeri bağlar 1990’lardan beri var; Rusya, Çin’e uçak motoru ve parça kitleri satarak Pekin’in savunma sanayisini geliştirmesine katkı sağladı. Günümüzde ise roller tersine dönmüş durumda: Çin, Rusya’ya nadir mineraller (gallium gibi), elektronik parçalar ve lazer sistemleri gibi unsurlar tedarik ediyor. Örneğin, Çin’in Shen Nung lazer sistemi Rusya ordusunda kullanıldığı iddia ediliyor.
Çin’in Tutumu:
Çin Dışişleri Bakanlığı, bu tür işbirliklerinden haberdar olmadığını ve “Ukrayna krizinde tarafsız kaldıklarını, drone ihracatını sıkı kontrol ettiklerini” savunuyor. Ancak, Batılı istihbarat kaynakları ve belgeler, Pekin’in “makul inkar” stratejisiyle (doğrudan silah değil, bileşenler sağlayarak) Rusya’yı desteklediğini öne sürüyor.
Etkileri:
Bu gelişmeler, Rusya-Çin ekseninin derinleştiğini gösteriyor ve Ukrayna’daki çatışmayı uzatabilir. ABD ve AB, Çinli şirketlere yönelik ikincil yaptırımları artırdı; örneğin, Wagner grubuna uydu görüntüleri sağlayan bir Çin firmasına yaptırım uygulandı.
Bu bilgi, Reuters gibi kaynakların 25 Eylül 2025 tarihli raporlarına dayanıyor ve uluslararası yaptırımlara rağmen devam eden bir trendi yansıtıyor.
Kaynak: Musitem Haber
