Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, 20 Ekim 2025 tarihli The Times’a verdiği röportajda, Avrupa’nın savunma harcamalarını artırma ve yeniden silahlanma sürecinde önemli bir dönüm noktasına yaklaştığını vurguladı.
Stubb, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı ve ABD’nin olası çekilme riskleri (özellikle Donald Trump’ın ikinci dönem politikaları) karşısında Avrupa’nın NATO hedeflerine 5 yıl içinde ulaşacağını öngördü. Bu açıklama, Avrupa Birliği’nin (AB) “ReArm Europe” (Avrupa’yı Yeniden Silahlandır) planı bağlamında geliyor ve kıtanın savunma kapasitesini güçlendirme çabalarını hızlandırma çağrısı niteliğinde.
Arka Plan: Avrupa’nın Yeniden Silahlanma Dalgalanması
- ReArm Europe Planı: AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen tarafından Mart 2025’te duyurulan bu girişim, savunma harcamaları için 800 milyar euro’luk bir fonu harekete geçirmeyi hedefliyor. Plan, üye ülkelerin savunma bütçelerini artırmasını, ortak silah alımlarını teşvik etmesini ve Avrupa savunma sanayisini güçlendirmesini içeriyor. ABD’nin Ukrayna yardımlarını askıya alması, bu planı tetikleyen ana faktörlerden biri.
- NATO Hedefleri: NATO, üye ülkelerden GSYİH’nin %2’si oranında savunma harcaması yapmasını bekliyor. Ancak, Temmuz 2025 Lahey Zirvesi’nde bu hedef %5’e (temel harcamalar için %3,5, güvenlik için %1,5) yükseltilerek 2035’e kadar aşamalı olarak uygulanması kararlaştırıldı. Stubb’un “5 yıl” tahmini, bu yeni çerçeveye işaret ediyor ve aciliyeti vurguluyor: “10 yıl bekleyemeyiz, hemen başlamalıyız.”
- Finlandiya’nın Rolü: Finlandiya, NATO’ya 2023’te katılan en yeni üye olarak örnek teşkil ediyor. Savunma harcamalarını 2021’de GSYİH’nin %1,4’ünden 2025’te %2,8’e çıkardı ve 2035 %5 hedefine doğru ilerliyor. Cumhurbaşkanı Stubb, Finlandiya’nın Rusya sınırındaki stratejik konumunu “Avrupa’nın en ön saflardaki kalesi” olarak tanımlayarak, kıta genelinde benzer bir ivme beklediğini belirtti.
Stubb’un Ana Mesajları
Stubb röportajında şu noktalara değindi:
- Zamanlama: “Avrupa, Rusya tehdidi karşısında rehavete kapılamaz. 5 yıl içinde %5 hedefine ulaşmak için acil eylem şart. Bu, sadece savunma değil, caydırıcılık meselesi.”
- ABD Bağımlılığından Kurtuluş: Trump’ın NATO’ya yönelik eleştirileri, Avrupa’yı kendi ayakları üzerinde durmaya zorluyor. Stubb, AB’nin “Yeniden Silahlanma Bankası” (Rearmament Bank) kurma girişimini destekleyerek, ABD’ye bağımlılığı azaltmayı savundu.
- Ukrayna ve Rusya: Ateşkes görüşmelerinde “ön müzakere” aşamasının önemini vurguladı: “Bu, Ukrayna’yı yeniden silahlandırmak ve Rusya’ya baskı uygulamak için fırsat penceresi.”
- Ekonomik ve Stratejik Etkiler: Plan, hava savunma sistemleri, füzeler, insansız hava araçları ve anti-drone teknolojilerine odaklanıyor. Finlandiya gibi sınır ülkeler, drone duvarı gibi projelerle öncü rol üstleniyor.
Potansiyel Engeller ve Tepkiler
- Ülke Farklılıkları: Polonya, Baltık ülkeleri ve Finlandiya gibi doğu üyeler hızlı ilerlerken, Macaristan, Slovakya ve İtalya gibi ülkeler mali yükten çekiniyor. Almanya ve Hollanda, “tutumlu” yaklaşımlarıyla kredilere temkinli yaklaşıyor.
- Finansman: 150 milyar euroluk SAFE (Security Action for Europe) kredileri, pandemi fonlarından aktarılacak. Ancak, bu borç tabanlı model tartışmalı.
- Küresel Etki: Stubb, Türkiye’nin gelişen savunma sanayii (örneğin Kızılelma drone’u) ile projeden yararlanabileceğini ima etti.
Bu açıklama, Avrupa’nın Soğuk Savaş sonrası en büyük savunma dönüşümünü işaret ediyor. Stubb’un öngörüsü, kıtanın jeopolitik gerilimlere hazırlık hızını yansıtıyor.
Büyük planlara rağmen, Avrupa Birliği’nin umut edilen yeniden silahlanması, üye ülkelerin kendi savunmalarını güçlendirmelerine tamamen bağımlı olmaya devam ediyor.
Mart ayında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Soğuk Savaş’tan bu yana ABD’ye bağımlı olan bir savunma mimarisi oluşturmak için 800 milyon avroluk bir “Avrupa’yı Yeniden Silahlandır” planı açıkladı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve ardından ABD Başkanı Donald Trump’ın NATO’nun güvenlik garantilerine yönelik tehditleri, AB’yi en azından görünüşte harekete geçmeye ikna etti.
Polonya, Finlandiya veya daha yakın zamanda Almanya gibi bazı üye ülkeler savunmaya gerçek kaynaklar ayırırken, kolektif AB hükümeti askeri bir güç olmaktan çok uzak. Kolektif silahlanma çabaları, Avrupa Konseyi’nin “Avrupa Savunma Topluluğu”ndan Yugoslavya’nın dağılmasına aracılık edememesine kadar, bloğun en iddialı planlarını uzun süredir rahatsız eden aynı iç çekişmenin kurbanı oluyor.
Kaynak: Musitem Haber
