IAEA Genel Direktörü Ukrayna'daki Durum Hakkında Açıklamada Bulundu

IAEA Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi, Ukrayna’nın Zaporizhzhya Nükleer Santrali’nin (ZNPP) askeri çatışmalar sırasında onuncu kez şebeke bağlantısını kaybetmesinin ardından, santralin dış elektriğinin yeniden sağlanması için onarım çalışmalarının yakında başlayacağını beklediğini söyledi.

Genel Direktör Grossi, “Santralin geçen ay tüm dış elektriğini kaybetmesinin hemen ardından, IAEA, teknisyenlerinin nükleer güvenlik ve emniyet açısından hayati önem taşıyan onarım çalışmalarını yürütebilmesi için sahada gerekli güvenlik koşullarının oluşturulmasına yardımcı olmak amacıyla her iki tarafla da yakın bir şekilde çalışıyor.” dedi.

“Bu bölge aktif bir savaş bölgesi ve bu karmaşık ve hassas konuya nasıl yaklaştığımız konusunda çok dikkatli olmalıyız. Cephe hattının her iki tarafında, sahadan birkaç kilometre uzaktaki yerlerde elektrik hatlarının onarılması gerekiyor. IAEA’nın teknik ve tarafsız misyonu doğrultusunda, bu çalışmaların önümüzdeki birkaç gün içinde devam edebilmesi için Rusya Federasyonu ve Ukrayna ile istişarelerimi sürdürüyorum. Her ikisi de bana onarımların devam etmesini istediklerini söylüyor. Mevcut durum – santralin haftalardır acil durum dizel jeneratörlerine bağımlı olması – sürdürülebilir değil,” dedi.

Çatışmadan önce ZNPP’nin on elektrik hattına erişimi vardı. Son yıllarda bu sayı ikiye düştü; bunlardan biri 330 kilovolt (kV) hat 7 Mayıs’ta, kalan tek 750 kV hat ise 23 Eylül’de kesildi. Bu, ZNPP’nin çatışma sırasında saha dışında yaşadığı en uzun süreli elektrik kesintisi.

Yedi acil durum dizel jeneratörü (EDG), ZNPP tesisi için elektrik üretiyor. Bu jeneratörler, esas olarak altı kapalı reaktördeki yakıtı ve kullanılmış yakıtı soğutmak için kullanılan su pompaları için kullanılıyor. 13 EDG ise bekleme modunda ve tesis, gerekli bakımları yapmak için kullanımda olanları dönüşümlü olarak çalıştırmaya devam ediyor.

ZNPP’nin güvenlik sistemleri, nükleer güvenliği sağlamak amacıyla tüm reaktör üniteleri ve kullanılmış yakıt havuzları için çalışır durumda.

Tesisteki IAEA ekibi ayrıca, reaktörlerdeki veya kullanılmış yakıt havuzlarındaki soğutma sıvısının sıcaklıklarında herhangi bir artış olmadığını bildirmeye devam etti. Bu da nükleer yakıtın etkili bir şekilde soğutulmaya devam ettiğini ve nükleer güvenliğin şu anda sağlandığını gösteriyor.

Geçtiğimiz hafta, ekip tesiste bir inceleme gerçekleştirerek, altı kapalı reaktör ve kullanılmış yakıt havuzları için soğutma sağlayan tüm temel servis sprinkler havuzlarının yanı sıra çalışır durumdaki EDG’leri de gözlemledi ve hepsinin dolu ve çalışır durumda olduğunu belirtti. Ekip ayrıca radyasyon izlemesi yaparak, tesis için radyasyon seviyelerinin normal olduğunu doğruladı.

Tesis dışı güç kesintisi odak noktası olmaya devam ederken, IAEA ekibi nükleer güvenlik ve emniyetin diğer yönlerini de takip ediyor.

Geçtiğimiz hafta sonlarında ekip üyeleri, ZNPP Acil Durum Hazırlık ve Müdahale (EPR) Departmanı ile bir araya geldi. Tesisin EPR planının onaylandığı ve geçen aydan itibaren yürürlüğe girdiği bildirildi. Ekip ayrıca, ZNPP’nin yakınlardaki Enerhodar kasabasında yeni bir tesis dışı acil durum merkezi kurduğunu da öğrendi. Zira eski tesis dışı merkez, cephe hattının diğer tarafında yer aldığı için erişilemiyor. Bu tesis, geçici tesis içi acil durum merkezinin (eski tesis içi merkez hala kullanılamıyor) yedeği olarak hizmet veriyor ve aynı tesis verilerini alarak gerektiğinde acil durum koordinasyonunda sürekliliği sağlıyor.

Ekip, bu haftanın başlarında, yakın zamanda soğutma havuzundan izole edilen ve çeşitli tesis sistemlerinin soğutulması için su sağlayan ZNPP kanalında bulunan altı pompa istasyonunu ziyaret etti. Ekip, ekipman durumunu ve çalışabilirliğini değerlendirdi. Ziyaret, servis suyu, yangın koruma ve ortak EDG soğutmasını destekleyen önemli pompaların gerektiği gibi çalıştığını doğruladı. Kanaldaki su seviyesi, pompaların çalışması için gereken minimum seviyenin yaklaşık iki metre üzerinde kalmaya devam ediyor.

Ekip, sahadan çeşitli mesafelerde askeri faaliyetler olduğunu bildirmeye devam ediyor.

Başka bir yerde, iki hafta önce askeri saldırıların yakındaki bir elektrik trafo merkezine zarar verdiği ve bunun da sahanın Yeni Güvenli Sınırlandırma (NSC) sisteminin kısmen devre dışı kalmasına yol açtığı yönündeki raporların ardından, Çernobil sahasının 330 kV elektrik hattına bağlantısı kesik durumda. Saha, o zamandan beri NSC’ye güç sağlayan EDG’leri başarıyla test ederek, gelecekte olası bir elektrik kesintisine hazır olduklarını doğruladı. Yakıt rezervleri, EDG’nin 10 günden fazla çalışması için yeterli olup, acil durum kapasitesini güçlendirmek için ek dizel yakıt siparişi verildi.

IAEA Genel Direktörü’nün Ukrayna’daki Durum Hakkındaki Son Açıklaması

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi, 18 Ekim 2025 itibarıyla Ukrayna’daki nükleer tesislerdeki güvenlik risklerini vurgulayan en son açıklamasını yaptı. Özellikle Zaporijya Nükleer Santrali (ZNPP) odak noktasında olan bu açıklama, santralin dış güç bağlantısının kesilmesinin yarattığı acil tehlikelere ve onarım çalışmalarının başlamasına değiniyor.

Ana Noktalar:

ZNPP’de Onarım Çalışmaları Başladı: Grossi, santralin dış güç hatlarının onarımı için Ukrayna ve Rusya ile yoğun koordinasyonun meyvesini verdiğini belirtti. 330 kV Ferosplavna-1 hattının onarımı, Ukrayna tarafında IAEA koordinasyonuyla başlatıldı. Bu, santralin 4 haftalık güç kesintisinden sonra hayati bir adım; santral, reaktörleri ve kullanılmış yakıt havuzlarını soğutmak için acil jeneratörlere bağımlı kalmıştı.

Askeri Etkinlikler ve Riskler: IAEA ekipleri, ZNPP çevresinde günlük top atışları, drone saldırıları ve patlamalar rapor ediyor. Grossi, “nükleer tesisler yakınında maksimum askeri kısıtlama” çağrısını yineliyor. Çernobil’de de drone hasarları gibi olaylar, radyoaktif sızıntı riskini artırıyor.

Diğer Ukrayna Santralleri: Khmelnytskyy, Rivne ve Güney Ukrayna santrallerinde de drone ve hava saldırısı uyarıları sıklaşıyor. IAEA, bu sitelerde bakım ve yakıt ikmali çalışmalarını izliyor; enerji altyapısındaki hasarlar güç üretimini kısıtlıyor.

Zaman Çizelgesi (Ekim 2025 Güncellemeleri):

Tarih	IAEA Güncellemesi	Ana Konu
3 Ekim	Update 318	Dış güç restorasyonu için Rusya-Ukrayna görüşmeleri; ZNPP 10 gündür acil güçte.
6 Ekim	Update 319	ZNPP’de top atışları; güç kesintisi 2 haftayı aştı, Grossi askeri kısıtlama çağrısı yaptı.
9 Ekim	Update 320	Dış güç restorasyonu süreci başladı; diğer santrallerde drone etkinlikleri raporlandı
15 Ekim	Update 321	Onarımlar “yakında” başlayacak; Grossi, cephe hattı her iki tarafında da iş güvenliği için ateşkes müzakerelerini sürdürüyor.
18 Ekim	Güncel Haberler	Onarımlar resmen başladı; IAEA, Kremlin dezenformasyonuna karşı eleştirilere yanıt veriyor (Greenpeace raporu).

Grossi, çatışmanın nükleer güvenliği “sürekli tehdit altında” tuttuğunu vurgulayarak, IAEA’nin tarafsız misyonunun devam edeceğini belirtiyor. Durum, çatışmanın devam ettiği sürece kırılgan kalıyor.

Zaporijya Nükleer Santrali (ZNPP) Onarım Detayları (18 Ekim 2025 İtibarıyla)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi’nin son açıklamalarına ve mevcut bilgilere dayanarak, Zaporijya Nükleer Santrali’ndeki (ZNPP) onarım çalışmalarına ilişkin detaylar aşağıdaki gibidir:

1. Onarımın Arka Planı

Sorun: ZNPP, yaklaşık 4 haftadır dış güç bağlantısı olmadan acil durum dizel jeneratörleriyle çalışıyor. Bu durum, reaktörlerin ve kullanılmış yakıt havuzlarının soğutulması için ciddi bir risk oluşturuyor, çünkü dış güç kaybı nükleer güvenlik için kritik bir tehdit.
Neden: Santralin dış güç hatları (özellikle 330 kV ve 750 kV hatları), devam eden çatışmalar ve bombardımanlar nedeniyle hasar gördü. Bu hatlar, santralin güvenli çalışması için gerekli elektriği sağlıyor.

2. Onarım Çalışmaları

Başlangıç: 15 Ekim 2025’te IAEA, onarım çalışmalarının “yakında” başlayacağını duyurdu ve 18 Ekim 2025 itibarıyla 330 kV Ferosplavna-1 hattının onarımına resmen başlandı.
Koordinasyon: Onarımlar, IAEA’nın Ukrayna ve Rusya ile yürüttüğü yoğun müzakereler sonucunda mümkün oldu. IAEA, her iki tarafın da onarım ekiplerinin güvenliğini sağlamak için ateşkes benzeri bir düzenleme üzerinde anlaştığını belirtti.
Kapsam:
- Öncelik, santralin dış güç bağlantısını yeniden kurmak için hasarlı 330 kV hattının onarılması. Bu hat, santralin ana güç şebekesine bağlanmasını sağlayacak.
- IAEA, onarım sürecinin karmaşık olduğunu ve çevrede devam eden askeri faaliyetler nedeniyle risk taşıdığını vurguluyor.
Ekipler: Onarım çalışmaları, Ukrayna tarafındaki teknik ekipler tarafından yürütülüyor. IAEA, sahada gözlemci olarak bulunarak süreci izliyor ve destek sağlıyor.

3. Mevcut Durum ve Zorluklar

Askeri Tehditler: ZNPP çevresinde günlük top atışları, drone saldırıları ve patlamalar devam ediyor. Bu, onarım ekiplerinin güvenliğini tehdit ediyor ve çalışmaları yavaşlatıyor.
Güç Durumu: Santral şu anda acil dizel jeneratörlerle çalışıyor, ancak bu jeneratörlerin yakıt rezervleri sınırlı. Dış güç hattının onarımı tamamlanana kadar risk devam ediyor.
IAEA’nın Rolü: IAEA, hem teknik destek sağlıyor hem de taraflar arasında tarafsız bir arabulucu olarak hareket ederek onarım sürecini kolaylaştırıyor. Grossi, nükleer tesis çevresinde “maksimum askeri kısıtlama” çağrısını yineliyor.

4. Beklenen Sonuçlar

Onarımın başarılı olması durumunda, ZNPP’nin dış güç bağlantısı yeniden sağlanacak, bu da acil jeneratörlere bağımlılığı ortadan kaldırarak nükleer güvenlik risklerini azaltacak.
Ancak, çatışmaların devam etmesi nedeniyle santralin uzun vadeli güvenliği belirsizliğini koruyor. IAEA, kalıcı bir çözüm için nükleer güvenlik bölgesinin oluşturulmasını savunuyor.

5. Ek Notlar

Greenpeace gibi bazı kuruluşlar, IAEA’nın Rusya ile yakın koordinasyonunu eleştirerek dezenformasyon riskine dikkat çekti. IAEA ise tarafsızlığını koruduğunu ve önceliğinin nükleer güvenlik olduğunu vurguluyor.
Daha fazla bilgi için IAEA’nın resmi web sitesindeki güncellemeleri (iaea.org) veya Grossi’nin açıklamalarını takip edebilirsiniz.

Çernobil Güncel Durumu (18 Ekim 2025 İtibarıyla)

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ve diğer güvenilir kaynaklara göre, Çernobil Nükleer Santrali’ndeki (ChNPP) genel durum stabil ancak Ukrayna’daki devam eden çatışmalar nedeniyle kırılgan. Santral, 1986’daki felaketin ardından devre dışı bırakılmış olsa da, Yeni Güvenli Kapsama (New Safe Confinement – NSC) yapısı ve radyoaktif atık yönetim tesisleri gibi altyapılar, askeri etkinlikler nedeniyle risk altında.

Ana Noktalar:

Güç Kaybı ve Restorasyon: 1 Ekim 2025’te, yakındaki bir trafo istasyonuna gelen hasar nedeniyle NSC’ye güç bağlantısı kesildi. Bu kesinti 16 saat sürdü ve santral, acil durum dizel jeneratörlerine geçti. Güç, 2 Ekim 2025 sabahı tamamen restore edildi. IAEA Direktörü Rafael Mariano Grossi, bu olayın “askeri çatışma sırasında nükleer güvenliğe yönelik riskleri bir kez daha vurguladığını” belirtti. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, Rusya’yı kasıtlı saldırı düzenlemekle suçladı, ancak IAEA acil tehlike olmadığını doğruladı.
Drone ve Askeri Etkinlikler:
- 31 Ocak 2025’te, Merkezi Kullanılmış Yakıt Tesisi üzerinde bir “Shahad” tipi drone uçuşu kaydedildi.
- 13-14 Şubat 2025’te, bir drone NSC’nin çatısına çarparak yangına neden oldu. Yangın hızla söndürüldü ve IAEA, iç ve dış radyasyon seviyelerinin normal ve stabil kaldığını rapor etti. NSC’nin iç kontaminasyonunun ihlal edildiğine dair bir belirti yoktu; can kaybı yaşanmadı. IAEA, “nükleer tesisler çevresinde maksimum askeri kısıtlama” çağrısını yineliyor.
- Ekim 2025’te yeni drone saldırısı raporu yok, ancak çatışmaların devamı nedeniyle IAEA ekipleri sahada sürekli izleme yapıyor.

Radyasyon ve Çevresel Durum: Radyasyon seviyeleri (iç ve dış) normal sınırlarda seyrediyor. 1986 felaketinden kalan radyoaktif maddelerin (örneğin sezyum-137, yarım ömrü 30 yıl) bozunumu devam ediyor. Dışlama Bölgesi (yaklaşık 2.600 km²) hala yasaklı; sınırlı sayıda işçi ve yerleşimci bulunuyor. IAEA, yangınlar veya hasarlar nedeniyle toz taşınımı riskini izliyor, ancak şu an acil bir sızıntı yok.IAEA’nın Rolü: IAEA, Çernobil’de kalıcı bir ekip bulunduruyor ve Ukrayna ile Rusya arasında koordinasyon sağlıyor. Son denetimler (örneğin Şubat 2023), tesisin güvenli olduğunu doğruladı. Uzun vadeli planlar arasında NSC’nin sökümü (2033 hedefi) ve atık yönetimi var.

Zaman Çizelgesi (2025 Güncellemeleri):

Tarih	Olay / IAEA Güncellemesi	Ana Detay
31 Ocak	Drone Uçuşu	Merkezi Yakıt Tesisi üzerinde kaydedildi; radyasyon değişikliği yok.
13-14 Şubat	Drone Uçuşu	NSC çatısına çarpma, yangın; seviyeler stabil.
7 Mart	Durum Değerlendirmesi	Saldırı etkisi “acil durumdan kontrollü duruma” indirgendi; NSC fonksiyonu kısmen etkilendi.
1 Ekim	Güç Kesintisi	Trafo hasarı; 16 saatlik kesinti, jeneratörlere geçiş
2 Ekim	Güç Restorasyonu	Tam bağlantı sağlandı; IAEA risk uyarısı.
18 Ekim (Güncel)	İzleme Devam Ediyor	Yeni olay yok; çatışma riski yüksek.