Litvanya Dışişleri Bakanlığı, Belarus’un maslahatgüzarını çağırarak, ülkenin hava sahasının tekrar tekrar ihlal edilmesi nedeniyle kendisine bir protesto notası verdi.
Bu durum Litvanya Dışişleri Bakanlığı tarafından bildirildi.
21 Ekim akşamı, radar cihazlarının Belarus’tan Litvanya hava sahasına kaçak bir grup meteoroloji balonu uçuşu kaydettiği hatırlatıldı. Dışişleri Bakanlığı’na göre, bu durum sivil havacılık için bir tehdit oluşturdu. Ayrıca, Vilnius Havalimanı’nın işleyişi aksadı ve maddi kayıplara yol açtı.
Litvanya Dışişleri Bakanlığı, bu olayı uluslararası hukukun ağır bir ihlali olarak nitelendirdi ve Minsk’i hava sahasının uygun şekilde kontrol edilmesini sağlamaya çağırdı ve Belarus’un daha önceki hava sahası ihlallerini hatırlattı.
Litvanya, bu tür olayların araştırılmasını ve tekrarlanmasının önlenmesini talep ediyor ve yeni hava sahası ihlalleri durumunda, ülke uygun önlemleri alma hakkını saklı tutuyor.
Daha fazla bağlam
Litvanya, 21 Ekim akşamı, bu yıl Belarus’tan kaçak sigara taşıyan balon sayısında rekor kırdı. Ülke Hava Kuvvetleri’ne göre, Belarus’tan Litvanya’ya toplam 200’den fazla balon uçtu. Bu nedenle Vilnius’taki havalimanı geçici olarak kapatıldı ve Başbakan Inga Ruginenė, 22 Ekim’de Ulusal Güvenlik Komisyonu’nu acil bir toplantıya çağırdı.
Hatırlayalım ki, 5 Ekim gecesi Vilnius’taki havalimanı da kaçak sigara taşıyan balonlar nedeniyle kapalıydı.
O dönemde, balonların Litvanya topraklarına bu kadar uzaklara uçabilmesinin nedeninin, kaçakçıların balonları sınırdan değil, biraz daha uzak bir bölgeden fırlatmaya başlamaları olduğu bildirilmişti.
Litvanya, Belarus’tan Gelen Kaçak Sigara Balonlarını Protesto Etti
Litvanya, Belarus’tan ülkeye kaçak sigara taşımak için kullanılan meteoroloji balonları nedeniyle hava sahasını ihlal eden olayı sert bir şekilde kınadı. Olay, 21-22 Ekim 2025 gecesi Litvanya’nın başkenti Vilnius’un hava sahasında meydana geldi ve Vilnius Havalimanı’nın saatlerce kapanmasına yol açtı. Litvanya Başbakanı Inga Ruginienė, Belarus’u doğrudan suçlayarak sorumluluğu üstlenmesini talep etti.
Olayın Detayları
- Balon Krizi ve Etkileri: Belarus sınırından gelen yaklaşık 25-30 meteoroloji balonu (sıcak hava balonu tipi), Vilnius hava sahasına izinsiz girdi. Balonların bir kısmı on binlerce paket kaçak sigara taşıyordu. Bu nedenle havalimanı, yerel saatle 22:30’dan 06:30’a kadar tamamen kapatıldı. Yaklaşık 30 uçuş iptal edildi veya ertelendi, 4.000-6.000 yolcu etkilendi. Gelen seferler Varşova ve Kaunas havalimanlarına yönlendirildi.
- Ele Geçirilen Malzemeler: Sınır polisi, 5-11 balonu ele geçirerek yaklaşık 7.000-18.000 paket kaçak sigara yakaladı. Olayla bağlantılı 1 kişi gözaltına alındı.
- Koordineli Operasyon: Litvanya Ulusal Kriz Yönetim Merkezi Başkanı Vilmantas Vitkauskas, balonların Belarus’un birden fazla noktasından koordineli bir şekilde fırlatıldığını belirtti. Bu, drone’lardan daha ucuz bir kaçakçılık yöntemi olarak kullanıldığı için tercih edilmiş.
Litvanya’nın Protestosu ve Tepkiler
- Litvanya Başbakanı Ruginienė, basın toplantısında “Belarus’un bu olayların sorumluluğunu üstlenmesini çok isterim” diyerek Minsk’i hava korsanlığı benzeri bir eylemle suçladı. Ülke, Belarus sınırını geçici olarak kapattı ve soruşturmayı derinleştirdi.
- Bu olay, ayın başındaki benzer bir krizi (5 Ekim’de 11 balonla 18.000 paket sigara) akla getirdi ve NATO hava güvenliği tartışmalarını alevlendirdi. Litvanya ordusu, Belarus’tan gelen drone ihlallerini de hatırlatarak, olayın sadece kaçakçılıkla sınırlı olmayabileceğini ima etti.
- Avrupa’da, bu tür balon kaçakçılıkları son aylarda arttı; Litvanya Devlet Sınır Koruma Servisi, Belarus kaynaklı benzer girişimlerin sıklaştığını rapor etti.
Olay, Litvanya-Belarus gerilimini bir kez daha öne çıkardı ve AB ile NATO’nun dikkatini çekti.
Litvanya-Belarus Geriliminin Tarihi
Litvanya ve Belarus arasındaki ilişkiler, Orta Çağ’dan beri ortak bir geçmişe dayanır; ancak bu ortaklık sıklıkla gerilimlere yol açmıştır. Litvanya Büyük Dükalığı (GDL) gibi paylaşılan miras, her iki ülkenin de kimlik inşasında kullandığı bir kaynak olsa da, Sovyet dönemi sınır değişiklikleri, etnik uyuşmazlıklar ve modern jeopolitik faktörler nedeniyle çatışmalara dönüşmüştür. Gerilimler, özellikle 20. yüzyılın başlarından itibaren belirginleşmiş, günümüzde ise Belarus’un otoriter rejimi, Rusya’ya yakınlığı ve hibrit savaş taktikleriyle doruğa ulaşmıştır.
Zaman Çizelgesi: Ana Dönemler ve Olaylar
| Dönem | Ana Olaylar ve Gerilim Nedenleri |
|---|---|
| 13.-18. Yüzyıl: Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya-Litvanya Birliği | Litvanya, modern Belarus topraklarını (Polotsk, Minsk gibi) 13. yüzyılda fethederek GDL’yi kurdu; Slav nüfus (Beyaz Ruslar) entegre oldu, resmi dil Ruthenian (eski Belarusça) idi. 1569 Lublin Birliği ile Polonya’yla birleşti, Belarus bölgeleri Litvanya voivodeship’leri oldu. Gerilimler sınırlı; ancak Slav-Balt ayrımı (Litvinizm’in kökeni) ve dini farklılıklar (Katolikleşme vs. Ortodoks kalma) tohum attı. Ortak direnişler (1830-31 ve 1863-64 isyanları) bağları güçlendirdi, ama Polonya egemenliği Belarus milliyetçiliğini bastırdı. |
| 1918-1940: Bağımsızlık Savaşları ve Sovyet Dönemi | 1918’de Litvanya, Belarus Demokratik Cumhuriyeti’ni tanıdı; Belarus hükümeti sürgünde Kaunas’ta (Litvanya) faaliyet gösterdi. 1919 Litbel Sovyet Cumhuriyeti (Litvanya-Belarus birliği) kısa süreli bir Sovyet denemesiydi, ama Polonya-Sovyet Savaşı (1918-1921) Belarus topraklarını böldü (Riga Antlaşması, 1921). II. Dünya Savaşı’nda Sovyet işgali (1939): Stalin’in emriyle Litvanya nüfuslu bölgeler (Švenčionys, Druskininkai) Belarus SSR’den Litvanya SSR’ye aktarıldı, ama tam uygulanmadı. Grodno gibi etnik Litvanya alanları Belarus’ta kaldı. Neden: Sovyet sınır manipülasyonları ve etnik baskılar. |
| 1940-1991: Soğuk Savaş ve Sınır Çatışmaları | 1991 Litvanya bağımsızlığı sırasında Sovyet güçleri Belarus sınırında 7 Litvanya muhafızını öldürdü (31 Temmuz 1991). Litvanya Ocak Olayları (1991) sırasında Belarus üzerinden abluka yaşadı. Neden: Sovyet sadakati (Belarus Rusya’ya yakın kaldı) vs. Litvanya’nın Batı’ya yönelimi; etnik azınlık baskıları (Litvanya okulları kapatıldı). |
| 1991-2010: Diplomatik Normalleşme ve Erken Çatışmalar | 1991’de karşılıklı bağımsızlık tanıma; 1995 sınır antlaşması (680 km). Lukashenko’nun 1995 ve 2009 Litvanya ziyaretleri olumlu geçti. Ancak Litvanya, Belarus muhalefetine ev sahipliği yaptı; 2011’de muhalif Ales Bialiatski’nin Litvanya üzerinden tutuklanması skandal yarattı. Astravets Nükleer Santrali (2010’lar) Vilnius’a yakınlığı nedeniyle çevre gerilimi yarattı (2019 Espoo İhlali). Neden: Belarus’un otoriterliği ve Litvanya’nın AB/NATO entegrasyonu. |
| 2020-Günümüz: Seçimler, Göç Krizi ve Hibrit Tehditler | 2020 Belarus seçimleri sonrası Litvanya, Lukashenko’yu reddetti; muhalif Sviatlana Tsikhanouskaya’ya sığınma verdi. 2021 Ryanair Uçuş 4978’i (Protasevich tutuklaması) ilişkileri kopardı. Göç krizi (2021): Belarus, Irak/Suriye’den 2.600+ göçmeni Litvanya’ya yönlendirdi (silah olarak kullanıldı); Litvanya 502 km sınır çiti kurdu, ICJ’ye dava açtı (2025). 2022 Rusya-Ukrayna Savaşı: Belarus desteğiyle Litvanya sınır kapılarını kapattı (2023), 910 Belaruslu vize iptal etti. Litvinizm tartışmaları (2023-2025): Belarus milliyetçileri Vilnius’u “Belarus mirası” ilan etti, Rus istihbaratı etnik gerilimi körükledi. Kaçakçılık (sigara, drone/balon ihlalleri, 2025) devam ediyor. Neden: Hibrit savaş (göç, dezenformasyon), Rusya ittifakı ve tarih revizyonizmi. |
Detaylı Analiz: Gerilimlerin Temel Nedenleri
Güncel Durum (2025): Belarus diasporası (Litvanya’da 50.000+ kişi) entegrasyon sorunları yaşıyor; Rus-Belarus istihbaratı etnik çatışmayı körüklüyor. Ancak kültürel bağlar (ortak kahramanlar gibi Kastus Kalinoŭski) devam ediyor.
Tarihsel ve Kültürel Uyuşmazlık (Litvinizm): GDL’yi Litvanya “Baltık mirası” olarak görürken, Belarus “Slav/Belarus devleti” diye sahipleniyor. Vilnius ve Vytis arması gibi semboller tartışma konusu; Rus destekli Litvinizm, diaspora gerilimini artırıyor (2024-2025 raporları).
Sınır ve Etnik Sorunlar: Sovyet döneminden kalan Litvanya nüfuslu Belarus bölgeleri (Grodno, Vidzy) ve tersine Belaruslular Litvanya’da. Kaçakçılık ve sınır ihlalleri (drone’lar, balonlar) devam ediyor.
Jeopolitik Farklılıklar: Litvanya AB/NATO üyesi; Belarus Rusya’ya bağımlı. 2020’lerden beri yaptırımlar, uçuş yasakları ve sınır kapatmaları gerilimi tırmandırdı. Göç krizi, “hibrit savaş” olarak nitelendirildi; Litvanya, Minsk’i ICJ’de suçladı.
Bu gerilimler, Litvanya’nın güvenlik kaygılarını artırırken, Belarus’un izolasyonunu derinleştiriyor.
Kaynak: Musitem Haber
