Pakistan’da 5.1 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. USGS verilerine göre, deprem 21 Ekim 2025 tarihinde yerel saatle 09:44 civarında, Pakistan’ın kuzeybatısındaki Khyber Pakhtunkhwa bölgesinde, Chitral yakınlarında gerçekleşti.
Depremin derinliği yaklaşık 10 km olarak kaydedildi. Şu an için can kaybı veya ciddi hasar bildirilmedi, ancak yerel yetkililer durum değerlendirmesi yapıyor.
Pakistan’da Meydana Gelen Önemli Depremler
Pakistan, Hindistan ve Avrasya levhalarının kesişim noktasında yer aldığı için dünyanın en sismik aktif ülkelerinden biridir. Özellikle Belucistan, Keşmir, Hayber Pahtunhva ve Gilgit-Baltistan bölgeleri deprem riski taşır. Tarih boyunca binlerce can kaybına yol açan depremler yaşanmıştır. Aşağıda, tarihi kayıtlara dayalı olarak kronolojik bir liste bulunmaktadır. Bu liste, Wikipedia ve diğer güvenilir kaynaklardan derlenen önemli (yıkıcı, ölümlü veya yaralanmalı) depremleri içermektedir. Tüm depremleri (küçük sarsıntılar dahil) listelemek imkansızdır, çünkü Pakistan’da yılda yüzlerce deprem kaydedilmektedir (örneğin, 2025’te şimdiye kadar 282’si 4+ büyüklükte deprem rapor edilmiştir). Liste, büyüklük (Mw), konum, ölü ve yaralı sayılarını kapsar.
| Tarih | Konum | Büyüklük (Mw) | Ölü Sayısı | Yaralı Sayısı | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
| 1555 Eylül | Keşmir | 7.6–8.0 | 600–60.000 | – | – |
| 1668-05-02 | Şahbandar, Sindh | 7.6 | 50.000 | – | – |
| 1819-06-16 | Allahbund, Sindh | 7.7–8.2 | >1.543 | – | Tsunami ile birlikte |
| 1827-09-24 | Lahor, Pencap | 7.8 | 1.000 | – | – |
| 1852-01-24 | Kahan, Belucistan | 8.0 | – | – | – |
| 1865-01-22 | Peşaver, Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 6.0 | – | – | – |
| 1885-05-30 | Srinagar, Keşmir | 6.3–6.8 | 3.000 | – | – |
| 1892-12-20 | Killa Abdullah, Belucistan | 6.8 | – | – | Çaman Fayı |
| 1909-10-21 | Sibi, Belucistan | 7.0 | 100 | – | – |
| 1931-08-24 | Şarig Vadisi, Belucistan | 7.0 | – | – | – |
| 1931-08-27 | Maç, Belucistan | 7.4 | – | – | – |
| 1935-05-31 | Ali Jan, Belucistan | 7.7 | 30.000–60.000 | – | Quetta depremi; en yıkıcı depremlerden biri |
| 1945-11-28 | Makran Sahili, Britanya Belucistan | 8.1 | 4.000 | – | Tsunami ile birlikte; Pakistan tarihindeki en büyük deprem |
| 1972-09-03 | Peşaver, Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 6.2 | 100 | – | – |
| 1974-12-28 | Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 6.2 | 5.300 | 17.000 | Pattan depremi |
| 1981-12-09 | Gilgit-Baltistan | 5.9 | 220 | – | – |
| 1983-12-31 | Gilgit-Baltistan | 7.2 | 12–26 | 60–483 | Şiddetli |
| 1992-05-20 | Kohat Bölümü, Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 6.0 | 36 | 100 | Orta düzey |
| 1997-02-27 | Belucistan | 7.0 | 57 | – | – |
| 2002-11-02 | Battagram, Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 5.4 & 6.3 | 41 | 168 | Çift deprem |
| 2004-02-14 | Battagram, Kuzeybatı Sınır Eyaleti | 5.5 | 24 | 63 | – |
| 2005-10-08 | Azad Keşmir, Balakot | 7.6 | 86.000–87.351 | 69.000–75.266 | En ölümcül deprem; Muzaffarabad’da en ağır kayıplar |
| 2008-10-29 | Ziarat İlçesi, Belucistan | 6.4 | 215 | 200 | – |
| 2010-10-10 | Haripur, Hayber Pahtunhva | 5.2 | 1 | 15 | Orta hasar |
| 2011-01-18 | Dalbandin, Belucistan | 7.2 | 3 | Birkaç | – |
| 2013-04-16 | Belucistan | 7.7 | 34 | 105 | – |
| 2013-09-24 | Avaran İlçesi, Belucistan | 7.7 | 825 | 700 | – |
| 2013-09-28 | Avaran İlçesi, Belucistan | 6.8 | 22 | – | Artçı |
| 2014-05-08 | Sindh | 4.5 | 2 | 50 | – |
| 2015-07-24 | İslamabad | 5.1 | 3 | – | – |
| 2015-10-26 | Badahşan (Pakistan’ı etkiledi) | 7.5 | 399 | 2.536 | – |
| 2015-12-25 | Gilgit-Baltistan, Hayber Pahtunhva | 6.3 | 4 | 100 | – |
| 2018-01-30 | Badahşan (Pakistan’ı etkiledi) | 6.1 | 1 | 9–11 | – |
| 2018-01-31 | Lasbela, Belucistan | 4.7 | 1 | 9 | – |
| 2019-09-24 | Yeni Mirpur, Azad Keşmir | 5.6 | 40 | 852 | Şiddetli |
| 2019-10-06 | Yeni Mirpur, Azad Keşmir | 3.6 | 1 | 10 | Ev çökmesi nedeniyle |
| 2021-10-07 | Harnai, Belucistan | 5.9 | 42 | 300 | Şiddetli hasar |
| 2021-12-27 | Gilgit-Baltistan | 5.2 | – | 9 | Şiddetli hasar |
| 2022-03-16 | Gilgit-Baltistan | 5.1 | 1 | 9 | Küçük hasar |
| 2022-05-06 | Khuzdar, Belucistan | 5.2 | – | 1 | Orta hasar |
| 2022-06-21 | Khost Eyaleti, Afganistan (Pakistan’ı etkiledi) | 6.0 | 13 | 27 | Ağır hasar |
| 2022-06-24 | Hayber Pahtunhva | 4.2 | – | – | Afganistan’da 5 ölü |
| 2023-03-21 | Badahşan, Afganistan (Pakistan’ı etkiledi) | 6.5 | 20 | 302 | Şiddetli hasar; Hindistan ve Tacikistan’da da etki |
Ek Bilgiler
- En Ölümcül Depremler: 2005 Keşmir depremi (87.000+ ölü) ve 1935 Quetta depremi (60.000 ölü) en yıkıcı olanlardır.
- Son Depremler (2025): 21 Ekim 2025 sabahı 4.9 büyüklüğünde bir deprem Battagram’ın 233 km kuzeyinde meydana geldi (derinlik 10 km, hasar raporu yok). Yılbaşından beri 282 deprem (4+ büyüklük) kaydedildi.
- Kaynaklar: Liste, USGS, Pakistan Meteoroloji Dairesi ve tarihi kayıtlara dayanır. Güncel veriler için USGS veya EMSC sitelerini takip edebilirsiniz.
2005 Keşmir Depremi Detayları
Tarih ve Saat: 8 Ekim 2005, 08:50:38 (Pakistan Standart Saati, UTC+5)
Büyüklük: 7.6 Mw (Moment Magnitüdü)
Merkez Üssü: Azad Cammu ve Keşmir, Muzaffarabad yakınları (34.493°N, 73.629°E)
Derinlik: 15 km
Fay Tipi: Bindirme fayı (Himalaya tektonik sistemi)
Etkilenen Bölgeler: Azad Cammu ve Keşmir, Hayber Pahtunhva, Kuzey Hindistan, Doğu Afganistan
Süre: Yaklaşık 60 saniye
Artçı Sarsıntılar: 5.0+ büyüklükte 147 artçı, toplamda binlerce küçük sarsıntı
Hasar ve Kayıplar
- Ölü Sayısı: 86.000–87.351 (Pakistan’da ~80.000, Hindistan’da ~1.300, Afganistan’da ~4)
- Yaralı Sayısı: 69.000–75.266
- Etkilenen Nüfus: Yaklaşık 4 milyon kişi
- Yıkılan/Yaralanan Binalar:
- Pakistan: 780.000 bina hasar gördü veya yıkıldı (çoğu Azad Keşmir ve Hayber Pahtunhva’da).
- Muzaffarabad’da yapıların %80’i çöktü.
- Okullar, hastaneler ve altyapı ağır hasar aldı.
- Ekonomik Kayıp: Yaklaşık 5.2 milyar USD (2005 değeri).
- Coğrafi Etkiler:
- Dağlık bölgelerde 3.000’den fazla heyelan tetiklendi.
- Nehir vadileri ve yollar bloke oldu.
- Balakot ve Muzaffarabad neredeyse tamamen yok oldu.
Önemli Detaylar
- En Çok Etkilenen Bölgeler:
- Muzaffarabad: Şehir merkezinde binaların çoğu yıkıldı, 11.000’den fazla ölüm.
- Balakot: Neredeyse tamamen haritadan silindi.
- Bagh ve Rawalakot: Ağır hasar, binlerce ölüm.
- Zamanlama: Deprem sabah saatlerinde meydana geldi, okulların açık olduğu bir zamanda çok sayıda çocuk hayatını kaybetti (örneğin, Balakot’taki okullarda yüzlerce öğrenci göçük altında kaldı).
- İklim ve Kurtarma Zorlukları: Ekim ayındaki soğuk hava ve dağlık arazi, kurtarma çalışmalarını zorlaştırdı. Helikopterler ve uluslararası yardım ekipleri kritik rol oynadı.
- Uluslararası Yardım:
- Birleşmiş Milletler, ABD, Türkiye, Japonya ve diğer ülkeler acil yardım sağladı.
- Türkiye, sahra hastaneleri ve kurtarma ekipleriyle destek verdi (örneğin, AFAD ve Kızılay ekipleri).
- Toplamda 40’tan fazla ülke yardım gönderdi.
- Sosyal Etkiler:
- 3.5 milyon kişi evsiz kaldı.
- Kış yaklaşırken barınma krizi yaşandı; çadır kampları kuruldu.
- Eğitim sistemi çöktü, binlerce okul yıkıldı.
Sismik ve Jeolojik Bağlam
- Fay Sistemi: Deprem, Himalaya Bindirme Fayı üzerinde meydana geldi. Hindistan levhasının Avrasya levhasına çarpması sonucu oluştu.
- Artçı Sarsıntılar: İlk haftada 900+ artçı kaydedildi, bazıları 6.0 Mw’ye ulaştı.
- Tektonik Önemi: Himalaya bölgesi, yıllık 4-5 cm’lik levha hareketi nedeniyle yüksek sismik risk taşır.
Sonrası ve Yeniden Yapılanma
- Yeniden Yapılanma: Pakistan hükümeti, ERRA (Deprem Yeniden Yapılanma ve Rehabilitasyon Otoritesi) kurdu. Ancak, yeniden inşa süreci yavaş ilerledi ve eleştirildi.
- Deprem Güvenliği: Deprem, Pakistan’da bina yönetmeliklerinin yetersizliğini ortaya koydu. Yeni yapılar için sismik standartlar getirildi, ancak uygulanması sınırlı kaldı.
- Toplumsal Etki: Deprem, Pakistan’ın modern tarihindeki en yıkıcı doğal afet olarak kayıtlara geçti. Toplumda uzun süreli travma ve ekonomik zorluklar yarattı.
Notlar
- Deprem, yerel saatle sabah erken saatlerde meydana geldiği için birçok kişi evde veya okuldaydı, bu da can kaybını artırdı.
Kaynak: Musitem Haber
