Mahkeme Başkanı Iwasawa, İsrail’in açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanamayacağını söyledi.
Iwasawa, “Mahkeme, İsrail’in sivil halkı aç bırakmayı bir savaş yöntemi olarak kullanmama yükümlülüğünü hatırlatıyor” dedi.
BM Genel Kurulu, geçen yıl İsrail’in Filistinli mülteciler için BM ajansını fiilen yasaklamasının ardından mahkemeden İsrail’in yasal yükümlülükleri hakkında bir tavsiye kararı vermesini istedi.
Uluslararası Adalet Divanı, İsrail’in UNRWA çalışanlarının önemli bir kısmının Hamas üyesi olduğu veya diğer ‘terörist eylemlere’ karıştığı yönündeki iddialarını kanıtlamadığını tespit etti.
Birleşmiş Milletler’in en yüksek mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Çarşamba günü yayınladığı bir tavsiye kararında, Filistin topraklarında işgalci güç olarak İsrail’in, yerel halkın “temel ihtiyaçlarını”, özellikle de hayatta kalmaları için gerekli malzemeleri sağlamakla yükümlü olduğunu belirtti. Ayrıca, İsrail’e “sivil halka karşı açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanmama” yükümlülüğünü hatırlattı.
Uluslararası Adalet Divanı Kararı: İsrail, Açlığı Savaş Yöntemi Olarak Kullanmamalı
Kararın Ana Noktaları
UAD, 15 yargıçtan oluşan heyetiyle oybirliğiyle (bazı noktalarda farklı görüşler olsa da) şu yükümlülükleri İsrail’e hatırlattı:
- İnsani Yardımların Sağlanması Zorunluluğu: İsrail, Gazze nüfusunun temel ihtiyaçlarını (gıda, su, yakıt, tıbbi bakım) karşılamakla yükümlüdür. Mahkeme, Cenevre Sözleşmeleri’ne atıfla, işgalci gücün “yerel nüfusun temel ihtiyaçlarını, hayatta kalmaları için gerekli malzemeleri sağlamakla” sorumlu olduğunu belirtti. Özellikle, BM İnsani Yardım Ajansı UNRWA’nın Gazze’deki faaliyetlerini kolaylaştırmak ve engellememek zorunlu kılındı.
- Açlık Yasağı: Açlık, kıtlık veya hastalık gibi yöntemlerin sivillere karşı bir savaş aracı olarak kullanılması, uluslararası insancıl hukukun ihlali olarak nitelendirildi. Mahkeme, İsrail’in yardım konvoylarını engellemesinin ve UNRWA personelini kısıtlamasının, Gazze’de yapay bir kıtlık yarattığını ve bunun “hayatı tehdit eden” bir durum olduğunu vurguladı.
- İşgal Durumu: İsrail’in Gazze’den çekilmiş olsa da, hava sahası, kara ve deniz sınırlarını kontrol etmesi nedeniyle “etkin kontrol” altında tuttuğu için işgalci güç statüsünü koruduğunu teyit etti. Bu, İsrail’in kendi yasalarını işgal topraklarında dayatamayacağı anlamına geliyor.
- UNRWA Hakkında: İsrail’in UNRWA personeliyle ilgili Hamas bağlantısı iddialarını kanıtlayamadığına hükmetti. Ocak 2025’te UNRWA’yı Gazze’de yasaklama girişimi, uluslararası hukuka aykırı bulundu.
Karar, bağlayıcı olmayan bir “danışma görüşü” niteliğinde olsa da, uluslararası hukukun otoriter bir yorumu olarak kabul edilir ve BM Güvenlik Konseyi gibi organlar için yol göstericidir. Önceki geçici tedbir kararları (örneğin, 2024 Ocak ve Mart aylarında Güney Afrika’nın soykırım davasında verilenler) gibi, bu görüş de İsrail’in yardım akışını “engelsiz” hale getirmesini emreder nitelikteydi.
Arka Plan ve Bağlam
Bu karar, 7 Ekim 2023’te başlayan ve iki yıldan fazla süren Gazze Savaşı’nın ardından, 10 Ekim 2025’te ABD arabuluculuğunda sağlanan kırılgan ateşkesten hemen sonra geldi. Savaşta, Filistin Sağlık Bakanlığı’na göre en az 67.000 Filistinli öldü; çoğu kadın ve çocuk. Ateşkes öncesi İsrail’in yardım ambargosu, UNICEF’e göre binlerce çocuğun akut yetersiz beslenmeye maruz kalmasına yol açtı. Dünya Gıda Programı (WFP), ateşkes sonrası günde 530 kamyon yardımın girdiğini, ancak hedef olan 2.000 ton/gün rakamının altında kaldığını bildirdi.
Karar, Güney Afrika’nın 2023 sonunda İsrail’e karşı açtığı soykırım davasıyla bağlantılı; o davada UAD, soykırım iddialarının “makul” olduğunu teyit etmişti, ancak nihai hüküm 2027’ye kadar gecikebilir. Benzer şekilde, Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), 2024’te İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant hakkında savaş suçu ve insanlığa karşı suçlar için tutuklama emri çıkarmıştı; açlık da bu suçlar arasında yer alıyordu.
22 Ekim 2025’te, Birleşmiş Milletler’in (BM) ana adli organı olan Uluslararası Adalet Divanı (UAD), İsrail’in Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki işgal altındaki Filistin topraklarında BM, diğer uluslararası örgütler ve üçüncü devletlerin varlığı ve faaliyetleriyle ilgili yükümlülükleri üzerine bir danışma görüşü yayınladı. Bu görüş, BM Genel Kurulu’nun Aralık 2024’te talep ettiği bir soruşturmanın sonucuydu ve özellikle Gazze’deki insani yardım engellerine odaklanıyordu. Mahkeme, İsrail’in Gazze’yi işgalci güç olarak hâlâ sorumlu tuttuğunu vurgulayarak, açlık ve kıtlığın bir savaş yöntemi olarak kullanılmasının uluslararası hukuka aykırı olduğunu netleştirdi.
Tepkiler
- İsrail: Hükümet, kararı “siyasi ve yanlı” olarak reddetti. Başbakan Netanyahu, “Uluslararası hukuku silah haline getiren bir girişim” diye nitelendirdi ve uyulmayacağını belirtti. İsrail, UNRWA’yı “Hamas’ın bir parçası” olarak görmeye devam ediyor.
- Filistin ve Destekçiler: Filistin delegesi Ammar Hijazi, kararı “tarihi bir adım” olarak selamladı ve uluslararası toplumu İsrail’in uyumu için baskı yapmaya çağırdı. Güney Afrika ve Türkiye gibi ülkeler, açlık suçlamalarını destekledi.
- Uluslararası Toplum: Norveç, BM Genel Kurulu’nda İsrail’e yardım kısıtlamalarını kaldırma çağrısı içeren bir tasarı önereceğini duyurdu. Amnesty International ve İnsan Hakları İzleme Örgütü, kararın “hayat kurtarıcı” olduğunu, ancak uygulanmasının izlenmesi gerektiğini vurguladı. ABD ise sessiz kaldı, ancak geçmişte UAD kararlarını eleştirmişti.
Çarşamba günü yayınlanan istişari görüş, BM Genel Kurulu tarafından talep edildi.
Tartışmanın merkezinde, İsrail’in kendi topraklarında faaliyet göstermesini yasal olarak yasakladığı ve bu nedenle Gazze, işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’e yardım sağlama kabiliyetini yıl başından bu yana sınırladığı BM Yardım ve Çalışma Ajansı (UNRWA) yer alıyor.
İsrail, Uluslararası Adalet Divanı’nda UNRWA ile iş birliği yapmanın, Tel Aviv’in ajans çalışanlarını 7 Ekim 2023’teki Hamas saldırısına katılmakla suçlaması üzerine, güvenliği açısından “ciddi bir risk almak” anlamına geldiğini savundu. BM bu iddiaları araştırdı ve dokuz çalışanın olaya karışmış olabileceğini belirtti, ancak İsrail tarafından sunulan kanıtları bağımsız olarak doğrulayamayacağını açıkladı.
Uluslararası Adalet Divanı’nın görüşü yasal olarak bağlayıcı olmasa da, İsrail’in, özellikle 10 Ekim’de ateşkesin yürürlüğe girmesinin ardından Gazze’de olmak üzere, insani yardım kuruluşlarının Filistinlilere engelsiz yardım sağlamasına izin vermesi yönündeki uluslararası baskı artıyor.
O zamandan beri İsrail yetkilileri, Gazze Şeridi’ne her gün 600 tır insani yardım girmesini gerektiren Hamas ile varılan anlaşmaya uymadı. BM, yardım akışının “ihtiyaç duyulanın çok altında” kaldığı konusunda uyarıda bulunsa da, hem hacim olarak hem de ateşkes öncesinde Filistin topraklarının erişilemeyen bölgelerindeki operasyonlarını artırdı.
Ayrıca: UNRWA, İsrail yetkililerinin izin vermesi halinde, Ürdün ve Mısır’da “yaklaşık 6.000 tır hayati insani yardım malzemesinin” Gazze’ye girmeye hazır olduğunu belirtti.
İsrail Gazze’deki saldırılarına devam ederken insani yardım taşıyan kamyonlar Refah sınır kapısını tekrar geçiyor
İsrail ve Hamas, Gazze’deki anlaşmanın ilk aşamasını, bir sonraki adımların ne olacağını bilmeden tamamlıyor
İsrail ve Hamas, Gazze’deki anlaşmanın ilk aşamasını, bir sonraki adımların ne olacağını bilmeden tamamlıyor Sonraki adımlar şöyle olacak:
Trump, rehinelerin serbest bırakılmasının ardından İsrail Parlamentosu’nda: “İsrail, güç kullanarak kazanılabilecek her şeyi kazandı” dedi.
Uluslararası Adalet Divanının açıklaması:
İsrail, Filistin topraklarındaki BM yardım çalışmalarına izin vermek ve bunları kolaylaştırmakla yükümlüdür.
İsrail, Filistinli sivil nüfusun temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamakla yükümlüdür.
İsrail, UNRWA çalışanlarının önemli bir kısmının Hamas üyesi olduğunu kanıtlamamıştır.
İsrail, Gazze’deki UNRWA programları da dahil olmak üzere BM yardım programlarının çalışmalarını kolaylaştırmalıdır.
Kaynak: Musitem Haber
