Yellowstone Ekosistemi’nde (Greater Yellowstone Ecosystem) 2025 yılında boz ayı (grizzly bear) ölümleri rekor seviyeye ulaştı.
Federal yaban hayatı biyologları, bu yıl Yellowstone ekosisteminde 77 boz ayı ölümünün kaydedildiğini açıkladı. Bu sayı, kayıtlara geçen en yüksek ölüm sayısının kaydedildiği geçen yılın rakamlarının çok üzerinde.
Geçen yıl, bilinen ve muhtemelen 77 boz ayı ölümü yaşanmış ve bu sayı, hem 2021 hem de 2018’deki 70’lik önceki rekoru geride bırakmıştı. 2024’te bu sayıya gelindiğinde, toplam sayının 56’sı ölmüştü. Bu da, 13 Eylül’deki “geçici” sayıyı, geçen yılın rekor hızının çok ötesine taşıdı.
Bu hesaplama, Wyoming’in tüfekli geyik avı sezonunun -ayılar ve silahlı kişiler arasında artan çatışmaların yaşandığı bir dönem- başlamasıyla birlikte geldi. Büyük Yellowstone Ekosisteminde her sonbaharda avcılar tarafından vurularak öldürülen boz ayı sayısı genellikle çift haneli rakamlara ulaşıyor.
Büyük Yellowstone Ekosistemi, Dünya’nın kuzey ılıman kuşağındaki son büyük, neredeyse bozulmamış ekosistemlerden biridir. Kuzey Amerika’da Rocky Dağları’nın merkezinde, kuzeybatı Wyoming, güneybatı Montana ve doğu Idaho bölgelerinde yer alır ve yaklaşık 22 milyon dönümlük bir alanı kaplar.
Ana Bulgular:
- 2024 Kaydı: Geçen yıl, ekosistemde 77 boz ayı öldü; bu, o zamana kadarki en yüksek sayıydı. Ölümlerin çoğu insan-ayı çatışmalarından (örneğin, avcılarla karşılaşmalar, yiyecek arayışı sırasında araç çarpmaları veya park yönetimi müdahaleleri) kaynaklandı.
- 2025 Durumu: Eylül ayı sonu itibarıyla 63 boz ayı ölümü doğrulandı. Bu, 2024’ün aynı dönemindeki 56 ölümü geride bırakıyor. Ekim ayı ve sonbahar av sezonunda (özellikle geyik avı sırasında) ölümlerin artması bekleniyor, yani yıl sonu toplamı 77’ye ulaştı .
Nedenler:
- İnsan faaliyetleri: Park ziyaretçi sayısındaki artış (2025’te %2’ye varan büyüme), konutlaşma ve avcılık.
- İklim değişikliği: Kuraklık nedeniyle yiyecek kıtlığı, ayıları insan yerleşimlerine yaklaştırıyor.
- Yönetim: Bazıları park personeli tarafından halk güvenliği için öldürülüyor (örneğin, Mayıs 2025’te bir boz ayı, çöp kutularını devirip yiyecek aradığı için avlandı).
Nüfus ve Koruma:Yellowstone boz ayı popülasyonu yaklaşık 1.000 birey civarında ve Tehlike Altındaki Türler Yasası kapsamında “tehdit altında” statüsünde. Bu ölümler, popülasyonu riske atıyor. ABD Temsilcisi Harriet Hageman’ın 2025’te sunduğu “Grizzly Bear State Management Act” yasası teklifi, federal korumaları kaldırmayı hedefliyor ve Temsilciler Meclisi komitesinden geçti.
İklim değişikliği, Yellowstone Ekosistemi gibi doğal alanlarda boz ayılar ve diğer türler üzerinde ciddi etkiler yaratıyor. İşte Yellowstone özelinde iklim değişikliğinin ekosistem üzerindeki etkileri:
1. Yiyecek Kaynaklarının Azalması:
- Kuraklık ve Bitki Örtüsü: Yellowstone’da artan sıcaklıklar ve kuraklık, boz ayılar için temel yiyecek kaynakları olan bitkiler (örneğin, çilek türleri) ve tohumlar (özellikle beyaz kabuklu çam kozalakları) üzerinde baskı oluşturuyor. 2025’te kaydedilen kuraklık, bu kaynakların verimini azalttı.
- Sonuç: Ayılar, yiyecek bulmak için insan yerleşimlerine daha fazla yaklaşıyor, bu da insan-ayı çatışmalarını artırıyor (2025’te 63+77 boz ayı ölümü).
2. Habitat Değişiklikleri:
- Orman Yangınları: İklim değişikliği, Yellowstone’da orman yangınlarının sıklığını ve şiddetini artırdı. 2024’te yangın sezonu %20 daha uzun sürdü. Yangınlar, ayıların barınak ve yiyecek bulduğu ormanlık alanları tahrip ediyor.
- Kar Örtüsü Azalması: Erken eriyen karlar, ayılar için mağaralarda geçirdikleri kış uykusu süresini kısaltıyor. Bu, enerji rezervlerini etkileyerek üreme ve hayatta kalma oranlarını düşürüyor.
3. Türler Arası Etkileşimler:
- Bozkır Geyikleri ve Kurtlar: İklim değişikliği, geyik popülasyonlarının göç modellerini değiştiriyor. Boz ayılar, bu geyiklerin leşleriyle besleniyor, ancak değişen göç yolları bu kaynağı azaltıyor. Kurtlar da benzer baskılar altında, bu da ekosistemin dengesini bozuyor.
- Balık Popülasyonları: Yellowstone Nehri’ndeki su sıcaklıklarının artması, alabalık gibi türleri tehdit ediyor. Bu, ayılar için bir başka yiyecek kaynağının kaybı anlamına geliyor.
4. İnsan-Ayı Çatışmaları:
- Kuraklık nedeniyle yiyecek arayışı, ayıları kamp alanlarına, çiftliklere ve yerleşim yerlerine yönlendiriyor. 2025’te, Wyoming ve Montana’daki çiftliklerde ayılar tarafından tahrip edilen çöp kutuları ve hayvan yemleri vakaları %15 arttı.
- Park yönetimi, bu çatışmalarda ayıları öldürmek zorunda kalıyor, bu da 2025’te rekor ölüm sayılarına (77 ve artıyor) katkıda bulunuyor.
5. Uzun Vadeli Tehditler:
- Popülasyon Riski: Boz ayı popülasyonu (~1.000 birey) şu an stabil görünse de, iklim değişikliğinin devam eden etkileri (yiyecek kıtlığı, habitat kaybı) uzun vadede üreme başarısını tehdit ediyor.
- Ekosistem Döngüsü: Yellowstone, biyolojik çeşitlilik açısından kritik bir bölge. İklim değişikliği, bu döngüyü bozarak diğer türler (örneğin, kuşlar, böcekler) ve bitki örtüsü üzerinde zincirleme etkiler yaratıyor.
Çözüm Önerileri:
- Koruma Çalışmaları: Yellowstone Ulusal Parkı, yiyecek kaynaklarını korumak için sulama projeleri ve habitat restorasyonu üzerinde çalışıyor.
- Ziyaretçi Eğitimi: Ayı spreyi kullanımı ve yiyeceklerin güvenli saklanması gibi önlemler teşvik ediliyor.
- Politika: İklim değişikliğiyle mücadele için karbon emisyonlarını azaltma ve yerel koruma yasalarını güçlendirme öneriliyor.
Kaynak: Musitem Haber
